تحلیل کسب و کار چیست؟
براساس گزارش موسسه PMI عدم شناسایی الزامات درست به عنوان دومین علت شکست پروژهها (درصنایع مختلف) معرفی شده است و سازمانهایی که در موضوع تجزیه و تحلیل کسب و کار فاقد دانش و بلوغ کافی بودهاند، در عملکرد مالی و اجرای استراتژیهای سازمان و سایر موارد با شکست یا اثربخشی بسیار پایینی مواجه شدهاند. (گزارش موسسه PMI).
عدم شناسایی الزامات درست به عنوان دومین علت شکست پروژهها درصنایع مختلف معرفی شده است.
این امر موجب شده است که موضوع تجزیه و تحلیل کسب و کار مورد توجه بسیاری از سازمانها قرار بگیرد. در واقع انگیزه سازمانها برای استفاده از دانش تجزیه و تحلیل کسب و کار دو مولفه مشکلات و فرصتها است. سازمانها مانند یک موجود زنده هستند و در طول عمر خود دورههای مختلف حیات را طی میکنند و در هر مرحله با مشکلاتی مواجه میشوند که بایستی ابتدا به عنوان مهمترین گام مشکلات را شناسایی، آنالیز و مستند کنند.
همچنین باید برای تحقق نیازهای کسب و کار و رعایت الزامات ذینفعان، راهکارهای موثری را تعیین کنند. این فرآیند خلاصهای از فرآیند دانش تحلیل کسب و کار در سازمان است.
سازمانها همواره با سوالاتی مواجه هستند؟
- چه فرصتهایی در محیط کسب و کار وجود دارد که میتوانیم از آن استفاده کنیم؟
- سازمان ما در چه زمینههایی دچار مشکل است؟
- از چه روشهای دیگری میتوانیم استفاده کنیم تا منفعت سازمان به حداکثر و هزینههای آن به حداقل برسد؟
- چگونه میتوان برای موفقیت در محیطی که مدام در حال تغییر است، اقدام کرد؟
- چگونه الزامات یک محصول یا پروژه را درست شناسایی کنیم تا خروجی آن مطابق انتظارات مشتریان باشد؟
تحلیل کسب و کار ابتدا در تلاش است که بتواند فرصت ها و مشکلات سازمان را رصد نماید. این مشکلات و فرصت ها تشکیل دهندۀ نیاز (Need) سازمان هستند. پس از شناسایی نیازها، او تصمیم می گیرد که دیگر مؤلفه های مرکزی (Core Concepts) را استخراج نماید. این مؤلفه های مرکزی که با نیاز همراه می شوند عبارتند از: تغییر (Change)، زمینه (Context)، راهکار (Solution)، ذینفعان (Stakeholders)، و ارزش (Value).
پس از استخراج این مؤلفه های شش گانه، تحلیل کسب و کار می تواند به سراغ آنالیز وضعیت فعلی و تعریف وضعیت آینده برود. وضعیت فعلی وضعیتی است که دارای مشکلات و معضلات سازمانی است و وضعیت آینده، وضعیتی مطلوب است که سازمان باید با تغییر به سمت آن حرکت نماید. اینجا است که استراتژی های تغییر شکل می گیرند.
در ادامه تحلیل کسب و کار به تدوین پاره ای از رویکردها و برنامه های برای اجرا و تحقق تحلیل کسب و کار می پردازد و پس از آن وارد اجرا می شود و به دنبال استقرار راهکاری است که می خواهد در سازمان انجام شود.
راهکار ارائه شده از مجموعۀ راهکارهایی انتخاب می شودکه قبلاً توسط تحلیل کسب و کار به مدیریت سازمان اعلام شده است. مدیریت سازمان بهترین را انتخاب کرده است.
در انتها، راهکار ارائه و استقرار داده شده، مورد ارزیابی قرار می گیرد تا بتوان موانع و مشکلات آن ارزیابی شده و به کنار رود و بهتر بتواند بیشترین منفعت را برای سازمان به ارمغان آورد.
تجزیه و تحلیل کسب و کار
- تحلیل کسب و کار بکارگیری دانش، مهارت، ابزارها و تکنیکهایی برای:
- شناسایی نیازهای کسب و کار شامل فرصتها و مشکلات
- شناسایی و تعیین راهکارهای کارآمد برای تحقق نیازهای کسب و کار
- استخراج، مستند سازی و مدیریت الزامات ذینفعان به منظور تحقق اهداف سازمان
- تسهیل تولید موفق محصولات، خدمات و یا اجرای پروژهها
به طور خلاصه ایجاد یا ارتقاء یک پروژه یا محصول، حل یک مشکل یا شناسایی نیازهای ذینفعان با دانش تجزیه و تحلیل کسب و کار میسر است به همین دلیل در صنایع و کسب و کارهای مختلفی کاربرد دارد مانند:
- صنعت مالی: ایجاد یا ارتقاء محصولات مالی منطبق با نیازهای مشتری مانند صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، صندوق زمین و ساختمان
- حوزه درمان: به حداقل رساندن زمان انتظار از زمان ورود بیمار تا اتمام ویزیت
- ساخت و اجرا: تعریف درست پروژهها و شناسایی الزامات مشتریان و محیط به منظور اجرای درست پروژههای عمرانی در سطح شهر یا شناسایی الزامات محیط زیست در ساخت یک پروژه سد سازی
- اجتماعی و دولتی: آنالیز مشکلات و آسیبهای اجتماعی و تعیین بهترین راهکارها برای کاهش ناهنجاریهای اجتماعی
- صنعتی و تولیدی: کاهش هزینههای زنجیره تأمین
- صنعت IT: انتقال الزامات کسب و کار به توسعه دهندگان نرم افزار و الزامات سیستمهای نرم افزاری به ذینفعان و مشتریان به منظور ایجاد درک مشترک و شفافیت از محصول نهایی که تولید میشود تا محصولی را که مشتری یا کارفرما انتظار دارد.
فرایند تحلیل کسب و کار
- فرایند تحلیل کسب و کار بر اساس تجربیات تیم آکادمی تحلیل کسب و کار را می توانید مشاهده نمایید.
- گام اول: شناسایی مشکل و فرصت
- گام دوم: شناسایی ذینفعان مرتبط با مشکل یا فرصت
- گام سوم: شناسایی نیازمندی های ذینفعان در مورد مشکل یا فرصت
- گام چهارم: پختن و پردازش نیازمندی های استخراج شده
- گام پنجم: استخراج راهکارهای مناسب بالقوه جهت پوشش نیازمندی های ذینفعان
- گام ششم: انتخاب مناسب ترین راهکار از بین راهکارهای بالقوه
- گام هفتم: ارزیابی راهکار پیاده سازی شده
در ادامه هر یک از گام ها را تشریح خواهیم کرد.
گام اول: شناسایی مشکل و فرصت
گام اول و مبنای انجام هر کیس تحلیل کسب و کار، Need های کسب و کار هستند و Need ها شامل مشکلات و فرصت هایی است که کسب و کار با آنها مواجه است. در گام اول تحلیلگر کسب و کار باید در تعامل با ذینفعان کلیدی اقدام به تعیین مشکل یا فرصتی نماید که قرار است ورودی تحلیل کسب و کار باشد. در این خصوص دقت کنید که به محض مواجه با یک مشکل نباید آنرا مبنا قرار داد بلکه باید آنرا ریشه یابی کرد و ریشه مشکل را در نظر گرفت. پرداختن به معلول ها شاید موقتاً مشکل را حل کند ولی مشکل در آینده ای نزدیک به صورت های دیگری بروز خواهد کرد. بنابر این تحلیلگر کسب و کار باید حتما بر روی ریشه مشکلات تمرکز کند.
برای تمرکز بر روی ریشه مشکلات یک تکنیک مهم در راهنمای BABOK وجود دارد به عنوان Root Cause Analysis یا تکنیک دلایل ریشه ای. تحلیل دلایل ریشه ای برای شناسایی و ارزیابی دلائل اصلی و اساسی یک مسئله استفاده میشود. ارزیابی سیستماتیک یک مسئله یا وضعیت است که بر روی ریشه مسئله بعنوان نقطه مناسب برای اصلاح تمرکز دارد.
گام دوم: شناسایی ذینفعان مرتبط با مشکل یا فرصت
هر مشکل یا فرصت ذینفعانی دارد که باید آنها را شناسایی کرده و در گام بعد نیازمندی هر یک را بطور کامل و صحیح استخراج کرد. نادیده گرفتن ذینفع خاص یا در نظر گرفتن ذینفع اضافی تحلیل کسب و کار را با مخاطرات و ریسک های جدی مواجه خواهد کرد. در نتیجه ذینفعان باید بطور دقیق شناسایی شوند.
برای شناسایی دقیق ذینفعان در راهنمای BABOK یک تکنیک وجود دارد به عنوان Stakeholder List, Map, or Personas یا تکنیک لیست، نقشه و ویژگیهای شخصیتی ذینفعان. از این تکنیک می توان برای شناسایی کامل و دقیق ذینفعان بهره برد.
گام سوم: شناسایی نیازمندی های ذینفعان در مورد مشکل یا فرصت
هر یک از ذینفعان در مورد مشکل یا فرصت مورد نظر یک سری انتظارات و نیازمندی ها دارد. در این مرحله از طریق تکنیک های مختلف از جمله مصاحبه، ورک شاپ، گروه های تمرکز، پرسشنامه و…، نیازمندی ذینفعان را استخراج خواهیم کرد. انتخاب تکنیک مناسب برای استخراج اهمیت زیادی دارد که حسب کیس، تحلیلگر کسب و کار باید نسبت به انتخاب تکنیک یا تکنیک های مناسب اقدام نماید.
سعی می کنیم همزمان که نیازمندی ذینفعان را استخراج می کنیم، نیم نگاهی نیز به راهکارها و طراحی داشته باشیم. در واقع طراحی مبتنی بر راهکار و با محوریت راهکار است. یعنی از همین ابتدا راهکارها یا همان سولوشن های اولیه را همزمان نیازمندی ها در صورت امکان استخراج می کنیم.
گام چهارم: پختن و پردازش نیازمندی های استخراج شده
نیازمندی ها قلب تپنده تحلیل کسب و کار هستند و تعداد زیادی از وظایف ۳۰ گانه ارائه شده در راهنمای راهنمای BABOK نیز به آنها اختصاص دارد.
در این مرحله باید نیازمندی ها مورد پردازش و پالایش قرار گیرند زیرا:
- همه نیازمندی ها اولویت یکسانی ندارند
- احتمال اینکه بتوان همه نیازمندی ها را پوشش داد تقریباً صفر است
- برخی از نیازمندی ها در تضاد با سایرین هستند
- و…
در این مرحله باید نیازمندی های استخراج شده طی مراحل قبل را ساخته و پرداخته کرد و به اصطلاح پخت. برای پختن نیازمندی های استخراج شده طی کردن گام های زیر ضروری است:
- ردیابی نیازمندی ها: بررسی و ارزیابی روابط بین نیازمندی ها، طرحها، اجزاء راهکار و دیگر محصولات جهت تحلیل اثرات متقابل، میزان همپوشانی و نحوه تخصیص منابع به آنها.
- حفظ و نگهداری نیازمندی ها: اطمینان از صحیح و بروز بودن نیازمندی ها و طرحها در سرتاسر چرخه عمر آنها و اطمینان از امکان استفاده مجدد از آنها در مواقع و مکانهای مناسب.
- اولویتبندی نیازمندی ها: ارزش، فوریت و ریسکهای مرتبط با نیازمندی ها و طرحهای خاص را ارزیابی میکند تا از تجزیه و تحلیل یا انجام کارهای با اهمیت در زمان معین اطمینان حاصل کند.
- ارزیابی تغییرات نیازمندی ها: بررسی اینکه آیا نیاز است نیازمندی ها جدید ذینفعان بعنوان تغییر در نظر گرفته شوند.
- تأیید نیازمندی ها: با ذینفعان مرتبط با فرآیند حکمرانی جهت دریافت تأییدیه و موافقت آنها در مورد نیازمندی ها و طرحها همکاری میکند.
گام پنجم: استخراج راهکارهای مناسب بالقوه جهت پوشش نیازمندی های ذینفعان
استخراج راهکارهای بالقوه چیزی نیست که از این گام آغاز شود بلکه همزمان با استخراج نیازمندی ها در همان مراحل اولیه تحلیل کسب و کار، باید نیم نگاهی نیز به استخراج راهکارها داشت.
لطفا به این موضوع دقت کنید که تحلیلگر کسب و کار مسئول ارائه راهکارهای بالقوه نیست بلکه راهکارهای بالقوه در تعامل با ذینفعان و توسط تحلیلگر استخراج خواهد شد ولی بد نیست تحلیلگر خود نسبت به ارائه برخی از راهکارها به عنوان یک ذینفع دستی بر آتش داشته باشد.
گام ششم: انتخاب مناسب ترین راهکار از بین راهکارهای بالقوه
طبیعتاً از بین انواع راهکارهای ارائه شده بالقوه در فاز قبل، در این مرحله باید با ارزش ترین راهکار را انتخاب کرد و این یک وظیفه مهم برای تحلیلگر کسب و کار به شمار میرود. راهکار انتخاب شده باید حداکثر ارزش مورد نظر ذینفعان را ایجاد کند. لطفا به وازه ارزش توجه نمایید. در این واژه دو مفهوم نهفته است. یک مفهوم هزینه است و یک مفهوم عایدی. یعنی برای در نظر گرفتن ارزش باید به هر دو مقوله را مدنظر قرار داد.
گام هفتم: ارزیابی راهکار پیاده سازی شده
تحلیلگر کسب و کار مسئول اجرای راهکار نیست بلکه در کنار تیم پیاده ساز راهکار حضور دارد تا اطمینان حاصل کند که راهکار ارائه شده حداکثر ارزش مورد نظر ذینفعان را ایجاد می کند یا خیر. چنانچه راهکار پیاده سازی شده موفق به این امر نشد، تحلیلگر کسب و کار بررسی می کند که عدم این موفقیت ریشه در عوامل سازمانی دارد یا به دلیل ضعف یا نقص راهکار بوده است و اقدامات اصلاحی را برای به حداکثر رساندن ارزش راهکار اتخاذ خواهد نمود.
۱۳ نکته تحلیل کسب و کار
تحلیل کسب و کار حوزهای جدید در دنیا محسوب میشود که برای رسیدن به نقطهی عطف در این حوزه نیاز به داشتن آموزش حرفهای و منحصربهفرد میباشد تا بتوان در این حوزه به حد مطلوبی رشد کرد.
آکادمی تحلیل کسب و کار با توجه به رسالت خود برمبنای برگزاری جلسات مشاورهای و برگزاری دورههای آموزشی حرفهای تحلیل کسب و کار بخشی از نیاز کشور برای رساندن متخصصان این حوزه به نقطهی مطلوبی مرتفع میسازد.
بخشی از تدریس مدرس دوره تحلیل کسب و کار، مهندس محمد رمضانی را در ۳۰ دقیقه مشاهده کنید.
وبینار آشنایی با تحلیل کسب و کار
در روز چهارشنبه ۲۰ اسفند ماه ۱۳۹۹ یک وبینار با موضوع آشنایی با تحلیل کسب و کار توسط آکادمی تحلیل کسب و کار و با تدریس مهندس رمضانی برگزار گردید. هدف از برگزاری این وبینار، آشنایی علاقهمندان با مفاهیم تحلیل کسب و کار براساس راهنمای BABOK و ارائه مسیر آموزشی این حوزه بود که آکادمی تحلیل کسبوکار به همراه مجموعه مدرسه مدیریت فرایند متولی این امر بودند.
تعداد شرکتکنندگان در این وبینار بالغ بر ۲۰۰ نفر بود که در دوگروه مجزا برگزار گردید.
این وبینار که در ۹۰ دقیقه برگزار شد توانست به خوبی این سرفصلها را پوشش دهد و رضایت حداکثری شرکتکنندگان را دربرگیرد:
- مراجع اصلی در تحلیل کسب و کار
- انواع گواهینامههای موجود در حوزه تحلیل کسب و کار و نحوه اخذ آنها
- ضرورت و اهمیت تجزیه و تحلیل کسب و کار
- بررسی عوامل عدم موفقیت پروژهها و بررسی نقش تحلیل کسب و کار در کاهش نرخ شکست پروژهها
- بلوغ تحلیل کسب و کار درسازمانها و تاثیر آنها در موفقیت و شکست پروژهها و سایر عوامل موفقیت سازمانی
- آیا تحلیل کسب و کار فقط در پروژهها کاربرد دارد؟
- تجزیه و تحلیل کسب و کار چیست؟
- تحلیلگر کسب و کار کیست؟
- وظایف تحلیلگر کسب و کار
- کاربرد تحلیل کسب و کار در حوزههای مختلف
- موقعیت شغلی تحلیلگر کسب و کار در ایران و جهان
- وضعیت درآمدی تحلیلگران کسب و کار چگونه است؟
- چه کسانی میتوانند تحلیلگر کسب و کار باشند؟
- مراحل تکامل تحلیلگر کسب و کار
- گامهای اصلی تحلیل کسب و کار
- حوزههای دانش تحلیل کسب و کار
- شایستگیهای محوری تحلیل کسب و کار
آکادمی تحلیل کسب و کار به عنوان یک آموزشگاه معتبر در حوزههای آموزشی تحلیل کسب و کار، دورههای آموزشی متنوعی را برای علاقهمندان به صورت ثبتنامی و سازمانی برگزار میکند.
از جمله مقالاتی که شما علاقهمندان حتما باید آنهارا مطالعه کنید را برای شما به صورت یکجا آوردهایم و پیشنهاد میشود حتما حتما مطالب را مطالعه کنید تا به یک دید خیلی خوب پیرامون حوزه تحلیل کسب و کار برسید. زینوگرافیک
- مقاله ۱ – تحلیلگر کسب و کار کیست؟ (کلیک کنید)
- مقاله ۲ – شرح وظایف تحلیلگر کسب و کار (کلیک کنید)
- مقاله ۳ – پنج تکنیک برتر تحلیل کسب و کار (کلیک کنید)
- مقاله ۴ – چهار مزیت تحلیل کسب و کار (کلیک کنید)
- مقاله ۵ – تحلیلگران کسب و کار از کجا آمدند (کلیک کنید)
- مقاله ۶ – دریافت مدرک بینالمللی تحلیل کسب و کار (کلیک کنید)
- مقاله ۷ – وظایف تحلیلگر کسب و کار جدید در سازمان (کلیک کنید)
- مقاله ۸ – چگونه یک تحلیلگر کسب و کار شویم (کلیک کنید)
- مقاله ۹ – چگونه استاندارد BABOK را مطالعه کنیم (کلیک کنید)
- مقاله ۱۰ – مطالعه سایر مقالات تحلیل کسب و کار (کلیک کنید)